ประเทศไทยกำลังก้าวเข้าสู่สังคมผู้สูงอายุอย่างเต็มรูปแบบส่งผลให้ความต้องการบริการดูแลผู้สูงอายุในรูปแบบต่างๆ เพิ่มสูงขึ้น ทุกครอบครัวจำนวนมากกำลังมีการตัดสินใจเลือกรูปแบบการดูแลที่เหมาะสมที่สุดสำหรับสมาชิกในครอบครัวที่เป็นผู้สูงอายุ เพื่อให้มั่นใจว่าท่านจะได้รับการดูแลที่มีคุณภาพและตอบสนองต่อความต้องการเฉพาะบุคคล
ในการดูแลผู้สูงอายุที่มีให้เลือกแบ่งออกเป็นสองประเภทหลัก ๆ ในประเทศไทย คือ
- บริการพยาบาลดูแลผู้สูงอายุที่บ้าน (Home Nursing Care) บริการดูแลที่จัดส่งบุคลากรไปยังบ้านของผู้สูงอายุโดยตรง
- สถานดูแลผู้สูงอายุ / เนิร์สซิ่งโฮม (Nursing Home) สถานบริการแบบพักอาศัยที่ให้การดูแลผู้สูงอายุอย่างครบวงจร
1. บริการพยาบาลดูแลผู้สูงอายุที่บ้าน บริการพยาบาลดูแลผู้สูงอายุที่บ้าน คือ การให้บริการดูแลสุขภาพและความช่วยเหลือต่างๆ โดยบุคลากรผู้เชี่ยวชาญ ณ ที่พักอาศัยของผู้ป่วยหรือผู้สูงอายุ
- การดูแลส่วนบุคคลและกิจวัตรประจำวัน (ADLs) การช่วยเหลือในกิจกรรมพื้นฐาน เช่น การอาบน้ำ แต่งตัว การขับถ่าย การรับประทานอาหาร การเคลื่อนย้าย (ช่วยพยุงเดิน ประคองนั่ง) การดูแลความสะอาดส่วนบุคคล การจัดยา บริการเหล่านี้มักเป็นพื้นฐานของการดูแลที่บ้านและดำเนินการโดยผู้ดูแลที่ผ่านการอบรม (‘ผู้ดูแล’)
- การดูแลทางการแพทย์และพยาบาล การปฏิบัติหัตถการที่ซับซ้อนมากขึ้น ซึ่งโดยทั่วไปต้องดำเนินการโดยพยาบาลวิชาชีพ (RNs – ‘พยาบาลวิชาชีพ’) หรืออยู่ภายใต้การกำกับดูแลของพยาบาลวิชาชีพ เช่น การดูแลแผล การให้อาหารทางสายยาง การดูดเสมหะ การดูแลสายสวนปัสสาวะ การฉีดยา (เช่น อินซูลิน) การวัดสัญญาณชีพ การประเมินสุขภาพเบื้องต้น และการวางแผนการดูแล บางผู้ให้บริการระบุชัดเจนว่าพยาบาลวิชาชีพจะดูแลผู้ป่วยในภาวะวิกฤตหรือมีความต้องการซับซ้อน
- การสนับสนุนด้านการฟื้นฟู การช่วยทำกายภาพบำบัดเบื้องต้นตามคำแนะนำ การช่วยเหลือในการออกกำลังกาย การจัดท่าพลิกตัวผู้ป่วยติดเตียงเพื่อป้องกันแผลกดทับ บางแห่งมีบริการนักกายภาพบำบัดเยี่ยมบ้านโดยเฉพาะ
- การเป็นเพื่อนและการสนับสนุนทางสังคม การอยู่เป็นเพื่อน พูดคุย ชวนทำกิจกรรม (อ่านหนังสือ เดินเล่น) เพื่อคลายเหงาและลดความวิตกกังวล ซึ่งเป็นการตอบสนองความต้องการด้านจิตสังคมของผู้สูงอายุ
- การช่วยเหลือในครัวเรือน การดูแลความสะอาดเบื้องต้นที่เกี่ยวข้องกับผู้ป่วย เช่น ทำความสะอาดห้องนอนและอุปกรณ์ การเตรียมอาหาร
- การประสานงานและอำนวยความสะดวก การพาผู้ป่วยไปพบแพทย์ตามนัด บางผู้ให้บริการอาจใช้เทคโนโลยี เช่น แอปพลิเคชัน (‘CareTool’) เพื่อบันทึกอาการและติดตามการดูแล ช่วยให้การส่งต่อข้อมูลระหว่างผู้ดูแลเป็นไปอย่างต่อเนื่อง
2.เนิร์สซิ่งโฮม การดูแลครบวงจรในสถานบริการเฉพาะทาง
เนิร์สซิ่งโฮม (Nursing Home) หรือที่เรียกกันทั่วไปว่า ศูนย์ดูแลผู้สูงอายุ เป็นสถานบริการแบบพักอาศัยที่ให้การดูแลผู้สูงอายุอย่างครบวงจร โดยมักมีการดูแลตลอด 24 ชั่วโมง มุ่งเน้นผู้สูงอายุที่มีภาวะเจ็บป่วยหรือมีความต้องการทางการแพทย์และการดูแลส่วนบุคคลในระดับสูง
ประเภทของบริการที่นำเสนอ
เนิร์สซิ่งโฮมส่วนใหญ่ให้บริการที่ครอบคลุม ดังนี้
- การดูแลทางการแพทย์และพยาบาลครบวงจร มีพยาบาลประจำตลอด 24 ชั่วโมง มีแพทย์เข้าตรวจประเมินสม่ำเสมอ
- การดูแลส่วนบุคคลและกิจวัตรประจำวัน ให้ความช่วยเหลือเต็มรูปแบบในการทำกิจกรรมต่างๆ เช่น อาบน้ำ แต่งตัว รับประทานอาหาร การขับถ่าย การเคลื่อนย้าย สำหรับผู้ที่ต้องการ
- บริการฟื้นฟูสมรรถภาพ มีบริการกายภาพบำบัด กิจกรรมบำบัดภายในศูนย์ เพื่อฟื้นฟูหรือคงไว้ซึ่งสมรรถภาพทางร่างกายและสมอง ซึ่งมักเป็นจุดเด่นที่แตกต่างจากบ้านพักคนชราทั่วไป
- การจัดการด้านโภชนาการ มีการจัดเตรียมอาหารตามหลักโภชนาการ โดยอาจมีนักโภชนาการดูแลเพื่อให้เหมาะสมกับภาวะสุขภาพและข้อจำกัดทางอาหารของผู้สูงอายุแต่ละราย
- กิจกรรมทางสังคมและนันทนาการ มีการจัดกิจกรรมกลุ่มเพื่อส่งเสริมปฏิสัมพันธ์ทางสังคม กระตุ้นสมอง และสร้างเสริมคุณภาพชีวิต เช่น เกม ดนตรี กิจกรรมออกกำลังกายเบาๆ
- การดูแลเฉพาะทาง บางแห่งอาจมีหอผู้ป่วยหรือโปรแกรมพิเศษสำหรับผู้ที่มีภาวะสมองเสื่อม/อัลไซเมอร์ หรือผู้ที่ต้องการการฟื้นฟูอย่างเข้มข้นหลังภาวะเส้นเลือดในสมองตีบ
การตัดสินใจเลือกระหว่างบริการดูแลที่บ้านและเนิร์สซิ่งโฮมเป็นการตัดสินใจที่ซับซ้อนและขึ้นอยู่กับปัจจัยเฉพาะของแต่ละบุคคลและครอบครัว ไม่มีคำตอบที่ “ดีที่สุด” เพียงหนึ่งเดียว ส่วนนี้จะเปรียบเทียบความแตกต่างที่สำคัญระหว่างสองรูปแบบต่างๆ
ในการเลือกรับบริการระหว่างบริการพยาบาลดูแลผู้สูงอายุที่บ้านและเนิร์สซิ่งโฮม ขึ้นอยู่ที่ สถานที่ให้บริการ (บ้านของผู้สูงอายุ เทียบกับ สถานบริการเฉพาะทาง) โครงสร้างการดูแล (ยืดหยุ่น/ตามตารางเวลา เทียบกับ ครอบคลุม/ตลอด 24 ชั่วโมง) รูปแบบบุคลากร (เยี่ยมบ้าน/พักอาศัย เทียบกับ ทีมสหวิชาชีพประจำ) โครงสร้างค่าใช้จ่าย (แยกส่วน/ยืดหยุ่น เทียบกับ แบบรวม/คาดการณ์ได้) และ การแลกเปลี่ยนที่สำคัญ (ความเป็นอิสระ/ความคุ้นเคย เทียบกับ ความปลอดภัย/การดูแลอย่างใกล้ชิด)
ในที่สุดไม่มีทางเลือกใดที่เหนือกว่าอีกทางเลือกหนึ่งขึ้นอยู่กับการตัดสินใจที่ดีที่สุดขึ้นอยู่กับการประเมินสถานการณ์ ความต้องการ ความพึงพอใจ และทรัพยากรของแต่ละบุคคลและครอบครัวอย่างรอบคอบ